Xu hướng mở ngành học mới phục vụ các dự án hạ tầng

Trong bối cảnh phát triển mạnh mẽ của các dự án quốc gia. Nhiều trường Đại học đang đẩy mạnh mở ngành học mới. Đây là một xu hướng tất yếu nhằm cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao cho các công trình trọng điểm.

Nhu cầu nhân sự lớn từ các dự án hạ tầng quốc gia

Hiện nay, Việt Nam đang triển khai hàng loạt dự án hạ tầng quy mô lớn. Chẳng hạn như cao tốc Bắc – Nam, sân bay Long Thành, đường vành đai 4 Hà Nội, cùng nhiều tuyến tàu metro tại TP.HCM và Hà Nội. Những dự án này cần một lực lượng lao động có trình độ cao. Nhất là trong các lĩnh vực kỹ thuật và công nghệ.

Theo báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, đến năm 2030, riêng ngành giao thông sẽ cần hơn 150.000 kỹ sư chuyên sâu. Các lĩnh vực như xây dựng, điện – điện tử, môi trường, đô thị thông minh cũng cần thêm hàng chục nghìn nhân lực có tay nghề.

Đại học đón đầu xu hướng mở ngành học mới

Trước nhu cầu này, nhiều Đại học trong nước đã nhanh chóng cập nhật và mở ngành học mới phục vụ thị trường lao động. Điển hình, Trường Đại học Giao thông Vận tải mở thêm ngành “Kỹ thuật hạ tầng đô thị” vào năm 2023. Ngành này tập trung đào tạo nhân lực phục vụ các tuyến tàu metro, đường sắt và cầu vượt.

Tương tự, Trường Đại học Bách khoa TP.HCM cũng triển khai chương trình “Kỹ thuật hệ thống giao thông thông minh”. Tập trung vào công nghệ tự động hóa, dữ liệu lớn và trí tuệ nhân tạo áp dụng trong giao thông. Đây là nền tảng quan trọng trong các dự án quốc gia hiện đại.

Các ngành học mới gắn với thực tế triển khai dự án

Ngành “Quản lý xây dựng dự án hạ tầng” vừa được Trường Đại học Xây dựng Hà Nội giới thiệu đầu năm 2024. Sinh viên được học cách lập kế hoạch, giám sát thi công, kiểm toán kỹ thuật cho các dự án lớn. Những kỹ năng này đang thiếu hụt nghiêm trọng trong thực tế.

Ngoài ra, một số Đại học khác cũng đang thí điểm đào tạo ngành “Kỹ thuật tàu điện ngầm”. Nhằm phục vụ hệ thống tàu metro tương lai. Đây là lĩnh vực mới mẻ, cần nhiều chuyên gia có kiến thức kỹ thuật cao và khả năng làm việc trong môi trường quốc tế.

Đổi mới trong phương pháp đào tạo

Không chỉ dừng lại ở việc mở ngành học mới, các trường còn cải tiến chương trình giảng dạy. Nhiều đơn vị hợp tác với doanh nghiệp để đưa sinh viên thực tập ngay từ năm thứ hai. Mô hình “doanh nghiệp đồng hành” đang được áp dụng rộng rãi tại nhiều trường Đại học kỹ thuật.

Giảng viên cũng được cử đi thực tế tại các dự án hạ tầng lớn để cập nhật kiến thức. Nhờ vậy, nội dung đào tạo luôn bám sát nhu cầu thực tiễn. Đây là xu hướng giáo dục hiện đại, đặt người học vào trung tâm của quá trình đào tạo.

Thị trường lao động cạnh tranh nhân sự có tay nghề

Theo Trung tâm Dự báo nhu cầu nhân lực TP.HCM, mỗi năm thành phố cần khoảng 5.000 kỹ sư chuyên ngành liên quan đến cơ sở hạ tầng. Tuy nhiên, nguồn cung mới chỉ đáp ứng khoảng 60% nhu cầu.

Tỷ lệ sinh viên ngành kỹ thuật ra trường có việc làm ngay đạt hơn 85%. Riêng nhóm tốt nghiệp từ các ngành học mới có cơ hội làm việc tại các dự án quốc gia ngay khi tốt nghiệp. Đây là cơ hội vàng cho các bạn trẻ yêu thích kỹ thuật và công nghệ.

Bộ Giáo dục khuyến khích mở ngành gắn với thực tiễn

Các ngành học mới phục vụ các dự án hạ tầng quốc gia. Ảnh: Công ty Du Lịch Triều Hảo

Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có công văn hướng dẫn các Đại học xây dựng chương trình đào tạo theo nhu cầu xã hội. Việc mở ngành học mới phải dựa trên nghiên cứu thị trường lao động. Đồng thời có kế hoạch đảm bảo chất lượng đào tạo.

Năm 2024, Bộ phê duyệt gần 300 chương trình đào tạo mới, trong đó có hơn 100 ngành liên quan trực tiếp đến các dự án quốc gia. Đây là tín hiệu tích cực trong việc đổi mới giáo dục Đại học, đáp ứng xu thế hội nhập.

Vai trò của doanh nghiệp trong đào tạo ngành học mới

Nhiều tập đoàn lớn trong lĩnh vực xây dựng, giao thông, cơ điện đã ký kết hợp tác chiến lược với các Đại học. Họ cung cấp trang thiết bị, chuyên gia hướng dẫn thực hành và nhận sinh viên thực tập có lương.

Tập đoàn Vingroup, đã tài trợ phòng thí nghiệm mô phỏng tuyến metro tại một trường kỹ thuật ở Hà Nội. Mô hình này giúp sinh viên tiếp cận công nghệ hiện đại. Từ đó rút ngắn khoảng cách giữa lý thuyết và thực tế.

Hợp tác quốc tế trong phát triển chương trình đào tạo

Nhiều trường Đại học tại Việt Nam đã ký kết hợp tác với các trường nước ngoài để cùng phát triển ngành học mới. Trường Đại học Việt Đức có chương trình liên kết về “Kỹ thuật cơ sở hạ tầng bền vững” với Đại học Stuttgart (Đức).

Bên cạnh đó, học bổng từ các tổ chức quốc tế giúp sinh viên tiếp cận kiến thức tiên tiến, trở về đóng góp cho các dự án trọng điểm trong nước. Đây là hướng đi mang tính chiến lược trong việc đào tạo nguồn nhân sự chất lượng cao.

Những thách thức khi mở ngành học mới

Dù xu hướng này mang lại nhiều cơ hội, các trường vẫn gặp không ít thách thức. Việc tuyển sinh cho ngành học mới ban đầu khá khó khăn do chưa có nhiều người biết đến. Hơn nữa, nguồn giảng viên giỏi trong lĩnh vực mới cũng đang thiếu.

Việc xây dựng giáo trình, phòng thí nghiệm, thiết bị thực hành đòi hỏi chi phí đầu tư lớn. Nhiều trường phải huy động vốn từ các đối tác hoặc vay vốn đầu tư phát triển. Tuy nhiên, với định hướng đúng, đây là khoản đầu tư mang tính dài hạn.

Tăng cường truyền thông để thu hút thí sinh

Để giải quyết khó khăn, các trường đã đẩy mạnh truyền thông, giới thiệu ngành học mới qua nhiều kênh. Việc tổ chức ngày hội hướng nghiệp, chia sẻ câu chuyện thành công từ cựu sinh viên là những cách làm hiệu quả.

Các clip mô tả ngành học, cơ hội nghề nghiệp được đăng tải trên nền tảng số. Việc này giúp học sinh và phụ huynh hiểu rõ hơn. Nhờ vậy, một số ngành mới như “Kỹ thuật tàu điện ngầm”, “Hạ tầng thông minh” đã thu hút được lượng thí sinh đáng kể.

Triển vọng trong tương lai

Với tốc độ đô thị hóa nhanh, nhu cầu về nhân sự chất lượng cao cho các dự án hạ tầng sẽ còn tiếp tục tăng. Việc mở ngành học mới đáp ứng thị trường lao động trong nước. Và còn hướng tới xuất khẩu lao động chất lượng cao.

Theo dự báo của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), đến năm 2035, Việt Nam sẽ thiếu hụt khoảng 1 triệu lao động kỹ thuật trong ngành xây dựng và giao thông. Do đó, việc đầu tư vào giáo dục và đào tạo các ngành mới là chiến lược cấp thiết.

Kết luận

Xu hướng mở ngành học mới gắn với các dự án hạ tầng quốc gia đang trở thành chiến lược dài hạn trong giáo dục. Đây là giải pháp đáp ứng nhu cầu thị trường lao động. Và là bước chuẩn bị cho sự phát triển bền vững của đất nước.

Việc các Đại học, doanh nghiệp và Bộ Giáo dục cùng phối hợp sẽ tạo ra hệ sinh thái đào tạo hiệu quả. Nhờ đó, Việt Nam sẽ có lực lượng kỹ sư, chuyên gia. Đảm bảo đủ sức đảm nhiệm các công trình trọng điểm trong nước và khu vực.